εχυρός

-ά, -ό (Α ἐχυρός, -ά, -όν)

(για τόπους) οχυρός, ασφαλής («ἡ νῆσος... τόν τε λιμένα... ἐχυρὸν ποιεῑ», Θουκ.)

νεοελλ.

το ουδ. ως ουσ. το εχυρόν

ναυτ. ο ισχυρά θωρακισμένος θάλαμος στα μεγάλα πολεμικά πλοία από τον οποίο κατευθύνει τη δράση τού πλοίου σε ώρα μάχης ο κυβερνήτης

αρχ.

1. (για λογικά επιχειρήματα) ισχυρός, αξιόπιστος («λόγος ἐχυρός», Θουκ.)

2. μτφ. για πρόσ. ανεπηρέαστος («πρὸς τοὺς καλοὺς ἦν ἐχυρός», Πλούτ.).

επίρρ...

ἐχυρῶς (Α)

(κατά τον Φώτ. και το λεξ. Σούδα) «ἰσχυρῶς ἤ ἀσφαλῶς».

[ΕΤΥΜΟΛ. Παράλληλος τ. οχυρός. Ανάγεται σε ΙΕ ρίζα *segh- «συλλαμβάνω, κρατώ» με παρέκταση -u- (*segh-u-). Την παρεκτεταμένη αυτή μορφή της εμφανίζουν επίσης το αρχ. ινδ. sahuri «ισχυρός» και το αρχ. άνω γερμ. sigu «νίκη». Παράλληλο θ. σιγμόληκτο εμφανίζεται στο αρχ. ινδ. sahas- «ισχύς, νίκη», το γοτθ. sigis «νίκη» (< IE *seghos «νίκη»). Μη παρεκτεταμένο θ. εμφανίζει και το παρ. αρχ. ελλ. επίρρ. όχ-α «κατά πολύ» (πρβλ. ταχύς > τάχα). Το θ. οχυ- ίσως αποτελεί ετεροιωμένη βαθμίδα τού εχυ-, δεν αποκλείεται όμως να είναι το αρχικό θ., οπότε το εχυ- προήλθε από αναλογία προς το έχω. Από την προθετική φράση «εν εχυρῳ» προήλθε το «σύνθ. εκ συναρπαγής» ενέχυρον.

ΠΑΡ.: οχυρότης, οχυρόω (-ώνω)

αρχ.

εχυρότης, εχυρόω.

ΣΥΝΘ.: (Α συνθετικό) αρχ. εχυρόφρων

(Β' συνθετικό) ανώχυρος (-ωτος)].